Thêm bài hát vào playlist thành công

Sản phẩm sân khấu hoạt hình và sản xuất trực tiếp đến video

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về

Bản mẫu:Pyotr Ilyich Tchaikovsky

Không chỉ cuốn hút bởi cốt truyện, âm nhạc và vũ đạo, tuyệt phẩm Hồ Thiên Nga còn là điển hình quan điểm “triết lý hóa ballet” mà Tchaikovsky ấp ủ.

Hồ Thiên Nga là một vở ballet kỳ lạ, không chỉ bởi nó là vở đầu tiên của nhà soạn nhạc thiên tài Tchaikovsky, mà còn bởi tác phẩm này được các thế hệ sau này đánh giá là một trong những vở ballet kinh điển nhất, một trong những đỉnh cao của Tchaikovsky.

Khác với những vở kinh điển còn lại như Kẹp hạt dẻ, Romeo và Juliet, Công chúa ngủ trong rừng…, Hồ Thiên Nga là điển hình của quan điểm “triết lý hóa ballet” mà Tchaikovsky ấp ủ.

Với ông, vượt qua thứ lãng mạn đẹp đẽ thông thường, ballet phải là đấu tranh nội tâm và những cảm xúc tột cùng, căng thẳng và thăng hoa, đau đớn và bi kịch. Không chỉ là câu chuyện cổ tích về tình yêu giữa Odette, nàng công chúa xinh đẹp bị hóa thành thiên nga và chàng hoàng tử si tình Siegfried, Hồ Thiên Nga còn ẩn trong đó triết lý sâu sắc về mẫu thuẫn và tính hai mặt giữa những cái tôi nội tại của mỗi con người.

Tác phẩm được coi là “ballet của những vở ballet”, một hình thức nghệ thuật bác học kén người xem, từng rất phổ biến ở Việt Nam, trong đó nổi tiếng nhất là trích đoạn “Những chú thiên nga bé nhỏ”. Trích đoạn này xuất hiện trên tivi, sân khấu do các nghệ sĩ ballet Việt Nam biểu diễn, vở rối tay thời thơ ấu, những hoạt cảnh của kịch nói, đài phát thanh...

Gần đây, khi bộ phim với diễn xuất xuất sắc của Natalie Portman - Thiên nga đen đoạt Oscar, trào lưu tìm xem lại vở ballet kinh điển này lan rộng khắp thế giới. Tại Mỹ, đất nước của nền công nghiệp giải trí nhạy bén, các nhà hát của New York thi nhau dựng lại Hồ Thiên Nga, thậm chí còn có một tuần lễ Hồ Thiên Nga được tổ chức thường niên tại Nhà hát Ballet Mỹ.

Trong lịch sử 138 năm tồn tại, Hồ Thiên Nga được hiểu và trình diễn theo nhiều trường phái, với tổng phổ và bối cảnh rất khác nhau, nhưng trường phái của Moskva được coi là “thể hiện đúng tinh thần và triết lý Tchaikovsky nhất”. Điển hình cho trường phái này chính là Nhà hát Bolshoi - thánh đường nghệ thuật nơi Hồ Thiên Nga công diễn lần đầu tiên. Giới chuyên môn nói rằng, nếu chưa một lần xem Hồ Thiên Nga do các nghệ sĩ Bolshoi trình diễn, bạn chưa thật sự biết thế nào là ballet.

Năm 2013, tổng đạo diễn kiêm biên đạo múa, huyền thoại Ballet - Mikhail Lavrovsky, nghệ sĩ Nhân dân Nga - người dẫn dắt Nhà hát Talarium et Lux quyết tâm dựng lại Hồ Thiên Nga theo phong cách Bolshoi kết hợp với "đặc sản" của Talarium et Lux là công nghệ trình diễn ánh sáng và kỹ thuật đa phương tiện. Đội ngũ kỹ thuật hình ảnh của Hồ Thiên Nga chính là những chuyên gia dàn dựng bối cảnh multimedia cho Thế vận hội mùa đông Sochi.

Mikhail Lavrovsky đã mất nhiều tháng để chọn lựa diễn viên trên mười mấy thành phố của Nga, trong đó phần nhiều là các nghệ sĩ tới từ chính Nhà hát Bolshoi. Năm 2014, ngay sau khi ra mắt, Hồ Thiên Nga của Talarium et Lux đã  gây tiếng vang lớn. Nhà hát liên tục có những chuyến lưu diễn vòng quanh thế giới. Ở một số quốc gia châu Âu: Đức, Pháp, Italy, Australia hay Trung Quốc, các buổi biểu diễn của đoàn đều trong tình trạng cháy vé.

Những yêu cầu khắt khe về địa điểm, trang thiết bị, cơ sở vật chất đến những chi tiết li ti nhất đều phải đáp ứng theo tiêu chuẩn quốc tế. Quy trình tiếp đón đoàn tới gần 100 người từ nghệ sĩ đến kỹ thuật viên và khoản kinh phí khổng lồ đi kèm. Với những lý do này, việc đưa Hồ Thiên Nga của Talarium et Lux về Việt Nam khá khó khăn. Tuy nhiên, nhiều nhà tài trợ đã bắt tay nhau trong tình yêu dành cho một môn nghệ thuật đỉnh cao, để mang tới cho công chúng mộ điệu và cả lớp kế cận một cơ hội thưởng thức bữa tiệc ballet thịnh soạn.

Sự kiện đêm diễn của vở ballet kinh điển Hồ Thiên Nga tại Hà Nội ngày 1/8 tới là chiếc vé trở về tuổi thơ cho những người thuộc thế hệ 8x trở về trước, những người nghe trích đoạn “Những chú thiên nga bé nhỏ” nhiều tới thuộc lòng. Đó cũng là chuyến tàu quay về quá khứ của những doanh nhân và trí thức đã trải qua năm tháng thanh xuân rực rỡ nhất tại xứ sở bạch dương. Đó còn là cơ hội hiếm hoi thưởng thức vở diễn được dàn dựng bởi Nhà hát Talarium et Lux: một phép cộng giữa các nghệ sĩ hàng đầu của Nhà hát huyền thoại Bolshoi với kỹ thuật trình diễn đa phương tiện tối tân của thế giới giải trí đương đại.

Nhà tài trợ chính: Tổng công ty viễn thông MobiFone; 2 nhà đồng tài trợ: Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam; Tập đoàn Cá Tầm Việt Nam. Đơn vị tổ chức sản xuất chương trình: Công ty Cổ phần Đào tạo và Tư vấn truyền thông AAA. Mua vé

hoặc liên hệ theo hotline: 0901.777.390 (Ms. Bảo Ngọc) (số lượng vé bán hạn chế).

Nói tới văn hóa Nga, không ít người sẽ nghĩ ngay tới nghệ thuật ballet của Nga, và đã nhắc đến ballet Nga thì người ta không thể không nghĩ tới vở ballet được gọi là “ballet của những vở ballet“, đó là “Hồ thiên nga” của nhà soạn nhạc lừng danh Tchaikovsky. Có lịch sử từ hơn một trăm năm trước, Hồ Thiên Nga ra đời vào năm 1877, nhưng cho đến nay vẫn là niềm say mê của những ai yêu thích môn nghệ thuật này.

Không phải ngẫu nhiên mà vở ballet “Hồ Thiên Nga” lại nổi tiếng trong suốt chiều dài lịch sử như vậy. Vở ballet này đã gắn với những tên tuổi như nhà soạn nhạc Pie Tchaikovsky và những nhà biên đạo múa Petin, Ivanov, Grigorovich.

Nhưng điều quan trọng hơn cả là nó diễn tả được những tâm tư cháy bỏng trong mỗi con người: tình yêu thánh thiện, ước mơ cao cả, nỗi thất vọng và sự cám dỗ của đời thường.

Hồ Thiên Nga là vở ballet đầu tay của Tchaikovsky. Với suy tưởng, ballet cũng là một bản giao hưởng, và ông đã đưa những ý tưởng của mình vào vở ballet này. Tchaikovsky đã làm thay đổi hoàn toàn cách suy nghĩ về các vở ballet, ông đã đưa nghệ thuật giải trí này lên thành một nghệ thuật trìu tượng, sâu sắc, mang được những nét thầm kín trong tư duy.

Vào thời Tchaikovsky sáng tác vở “Hồ thiên nga”, ở xứ Bavaria thuộc nước Ðức bấy giờ, có vị Vua Đức tên là Ludwig đệ nhị nổi tiếng lãng mạn, say mê nghệ thuật, đặc biệt là âm nhạc. Vua Ludwig đệ nhị đã cho xây một tòa lâu đài thần tiên tuyệt đẹp gọi là lâu đài Neuschwanstein (Lâu đài Thiên Nga), đứng trên sườn núi trông ra khu hồ cũng mang tên là hồ Thiên nga hết sức thơ mộng.

Với cảnh quan của Tòa lâu đài và hồ Thiên nga, vị vua lãng mạn đến khác thường này đã tạo niềm cảm hứng cho Tchaikovsky sáng tác vở “Hồ Thiên Nga” tuyệt tác, một vở ballet được xếp vào loại bi thương và trữ tình nhất trong lịch sử âm nhạc. Có lẽ chính vì vậy Tchaikovsky đã quyết định đặt tên cho hoàng tử, nhân vật chính trong vở ballet một cái tên Ðức, cho dù Tchaikovsky là người Nga.

“Hồ Thiên Nga” ra mắt khán giả lần đầu tiên vào tháng 2 năm 1877. Sau sáu năm trình diễn thì vở ballet phải tạm ngưng. Ðối với thời kỳ đó, sáu năm diễn cho một vở ballet đã là rất dài, vì nghệ thuật múa vào thời điểm đó vẫn chưa đạt được đúng tầm của nó và chưa diễn tả được hết ý tưởng của âm nhạc Tchaikovsky.

Hồ Thiên Nga chỉ thành danh, chỉ thực sự được biết đến sau khi Tchaikovsky đã qua đời gần 20 năm sau. Vào năm 1895, Hồ Thiên Nga được dàn dựng lại và từ đó người ta mới cảm nhận được cái đẹp của Tchaikovsky, cái hồn lãng mạn của “Hồ Thiên Nga”, cái dịu dàng, quyến rũ của những vũ điệu ballet.

Hồ Thiên Nga và những cách nhìn

Cho đến nay Hồ Thiên Nga vẫn có hai trường phái dàn dựng khác nhau, nhưng cả hai đều rất được hâm mộ và mỗi trường phái đều diễn tả câu chuyện Hồ Thiên Nga theo một khía cạnh khác nhau.

Trong khi các nhà hát ballet ở Saint Petersburg thể hiện vở ballet này theo sự dàn dựng của nhà soạn nhạc Ricardo Drigo cùng với sự biên đạo múa của hai nhà đạo diễn nổi tiếng là Petin (người Ðức) và Ivanov (người Nga) thì tại Moskva các Nhà hát ballet lại thể hiện vở Hồ Thiên Nga theo đúng tinh thần và hồn nhạc của Tchaikovsky qua sự biên đạo múa của Grigorovich.

Trở ngược dòng thời gian tại Saint Petersburg, vở Hồ Thiên Nga của Tchaikovsky được nhạc sĩ Ricardo Drigo dàn dựng và cho ra đời lần đầu tiên vào năm 1895. Nhạc sĩ Ricardo Drigo đã không lấy toàn bộ những giai điệu của Tchaikovsky sáng tác cho Hồ Thiên Nga mà ông chỉ lấy những đoạn trích từ những sáng tác khác nhau của Tchaikovsky để đưa vào Hồ Thiên Nga, trong đó có cả những đoạn mà Ricardo Drigo tự viết nhạc.

Hồ Thiên Nga trong sự chuyển thể của Drigo mang nhiều nét cổ tích, mang nhiều nét huyện thoại hơn và Hồ Thiên Nga đã trở thành một huyền thoại thật đẹp, thật cảm động về tình yêu. Nhà biên đạo múa người Ðức Petin đã mang đến cho vở diễn không khí tưng bừng của những vũ điệu, vẻ hào nhoáng của những buổi lễ hội nơi cung đình, còn nhà biên đạo múa Ivanov đã làm cho vở ballet Hồ Thiên Nga mang được bóng dáng tâm hồn Nga. Những cảnh thiên nga yểu điệu rập rờn nối đuôi nhau bên bờ hồ phủ sương, những mái đầu nghiêng nghiêng mềm mại, làm người ta hình dung được những đàn thiên nga bên bờ hồ phương bắc. Những bước chân mềm mại, những cánh tay uyển chuyển theo dòng nhạc trữ tình làm người ta như thấy những cánh chim nhè nhẹ đong đưa theo những tiếng hát buồn da diết của đàn thiên nga. Đó là với trường phái Hồ Thiên Nga ở Saint Petersburg.

Với trường phái ở Moskva, năm 1969, nhà biên đạo múa nổi tiếng của Nhà Hát Thành Phố Moskva, ông Grigorovich, người hết sức đam mê âm nhạc Tchaikovsky đã quyết định trả lại cho Hồ Thiên Nga cái hồn ban đầu của nó.

Ông đã dàn dựng lại vở diễn theo đúng ý tưởng của Tchaikovsky, một dòng nhạc đầy cảm xúc, đầy kịch tính, nhưng cũng thật lãng mạn.

Hồ Thiên Nga trong cách nhìn của Grigorovich, không còn là một câu chuyện cổ tích về tình yêu nữa mà đã là một thế giới nội tâm đầy mơ mộng nhưng cũng thật sóng gió. Một thế giới của thực-hư, hư-thực, của trắng-đen, một khoảng khắc thật gần nhau, thật khó phân biệt. Thế nhưng trở trêu thay, dưới thời Liên Xô còn tồn tại thì sự dàn dựng của Grigorovich đã phải thay đổi rất nhiều, đặc biệt là đoạn kết trong vở diễn. Những nhà lãnh đạo văn hóa Liên Xô thời đó đã không cho phép nàng Odetta, biểu tượng của niềm tin, của cái đẹp được chết trong tay của số phận. và phải chờ mãi tới năm 2000, vở Hồ Thiên Nga mới được sửa lại theo đúng kịch bản của Grigorovich, một kịch bản theo sát ý tưởng khởi đầu của Tchaikovsky.

Hoàng Tử Digfrid và giấc mơ đi tìm sự tuyệt đối

Trong kịch bản của Drigo, Hồ Thiên Nga là một câu chuyện tình yêu thật đẹp.

Hoàng tử xứ Ðức Digfrid vừa tròn 18 tuổi. Vương triều lúc đó đã tổ chức chúc mừng chàng thật linh đình, những vũ điệu vui nhộn của khắp xứ Âu châu được mang ra trình diễn trong Hoàng cung, từ những vũ điệu vui nhộn của xứ Tây Ban Nha tới những điệu Valse lôi cuốn của Hungari và Ba Lan.

Vào buổi chiều, bạn bè rủ Hoàng tử vào rừng đi săn và họ dừng chân nghỉ lại bên bờ hồ yên tĩnh. Trong ánh trăng bàng bạc, Hoàng tử được chứng kiến một quanh cảnh thật kỳ lạ. Bày thiên nga mềm mại, trắng muốt từ từ thoát khỏi lốt thiên nga và biến thành những cô gái thật kiều diễm, yêu kiều.

Odetta, bà chúa của bầy thiên Nga đã làm cho Hoàng tử Digfrid bị choáng ngợp bởi vẻ đẹp yêu kiều của mình. Odetta kể cho Hoàng tử nghe về số phận của mình và các nàng thiên nga khác. Các nàng bị lão phù thủy độc ác Rotbart phù phép, biến thành những con thiên nga. Chỉ đến đêm, họ mới được trở lại lốt người. Ma thuật của lão phù thủy chỉ biến mất nếu nàng Odetta gặp được một người hết lòng yêu thương và chung thủy với nàng. Bên bờ hồ thiên nga, Hoàng tử Digfrid đã thề sẽ mãi mãi giữ trọn tình yêu với nàng Odetta.

Khi hoàng tử Digfrid trở về hoàng cung, thì cha mẹ của chàng lại tổ chức yến tiệc linh đình để kén vợ cho chàng. Tất cả các tiểu thư không làm chàng mềm lòng. Nhưng phù thủy Rotbart vô cùng thâm độc. Hắn cải trang cho cô con gái Odillia của mình mang dáng vẻ của bà hoàng thiên Nga Odetta và đã làm cho Hoàng tử tưởng lầm. Chàng vui mừng định công bố Odillia là vợ chưa cưới của mình, nhưng rồi chàng chợt thấy hình bóng của Odetta hiện về. Hoàng tử chợt bừng tỉnh và hiểu rằng chàng đã bị phủ thủy Rotbart đánh lừa.

Bên bờ hồ thiên nga các nàng thiên nga hồi hộp chờ đợi bà chúa Odetta của mình được giải thoát. Nhưng nàng Odetta buồn bã cho biết hoàng tử đã phụ bạc lại lời thề thủy chung của mình. Hoàng tử cũng chạy đến xin tha thứ vì sự nhầm lẫn của mình. Nhưng lời thề của Hoàng tử đã không còn linh nghiệm nữa. Ðể cứu người yêu và bầy thiên nga, vị Hoàng tử đã quyết định tìm đến cái chết. Kết cục nàng Odetta và Hoàng tử đã cùng chết bên nhau trong lòng hồ thiên nga và tình yêu của họ từ đó đã trở thành bất tử.

Trong kịch bản của Grigorovich, Hồ Thiên Nga không còn là một huyền thoại về tình yêu nữa, mà nó đã mang đầy tính suy tưởng, đầy tính triết lý.

Những cánh thiên nga kiều diễm bên bờ hồ, không còn là những nàng tiên bị phù phép, mà là thế giới của những cái đẹp, của những mơ ước trong thế giới nội tâm của Hoàng tử Digfrid. Nàng tiên thiên Nga Odette chính là hình ảnh của tình yêu, của sự dịu dàng tuyệt đối mà chàng được số phận cho nhìn thấy.

Nhưng số phận là một vị thần thật nghiệt ngã, chẳng cho người ta được êm ấm, dễ dàng đạt được mơ ước của mình. Số phận mách bảo cho Hoàng tử sự hiện diện của nàng Odette, nhưng cũng là thông điệp cho Hoàng tử và nàng Odillia để thử thách.

Odillia thật giống Odetta về hình thức, và Hoàng tử đã bị nàng mê hoặc. Chỉ đến khi nhận nàng là vợ chưa cưới, Hoàng tử mới biết mình bị nhầm lẫn. Nhưng số phận không cho phép chàng rút lời. Khi chàng không còn giữ được sự trong trắng trong chính tâm hồn mình, thì giấc mơ trong trắng của chàng cũng chết. Khi chàng đã phản bội lại niềm tin, thì tình yêu tuyệt đối cũng không thể sống nổi, dù chàng được tha thứ. Và nàng Odetta đã bị chết trong tay của số phận nghiệt ngã ngay khi ngày mới bắt đầu.

Cho tới ngày nay, dù vở ballet Hồ Thiên Nga được dựng theo trường phái nào, theo huyền thoại, hay theo triết lý thì Hồ Thiên Nga cũng đã làm cho khán giả mê đắm bởi vẻ đẹp của mình, bởi những giai điệu thật đặc sắc, khiến không ít người đã phải suy tư về tình yêu, về niềm tin và về cuộc đời.